مردی که ثانیه آخر تئاتر را تنها گذاشت/ معاون هنری آینده‌نگر باشد

به گزارش خبرنگار مهر، با روی کار آمدن دولت یازدهم در سال 92 و رأی اعتماد گرفتن علی جنتی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامیِ دولت تدبیر و امید از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، علی مرادخانی در 4 شهریورماه سال گذشته با حکم وزیر ارشاد به عنوان معاون هنری منصوب شد.

با تغییرات ایجاد شده در بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت هنری آن، هنرمندان تئاتر در انتظار تغییر و تحولات در حوزه هنرهای نمایشی بودند. در آن ایام و بر طبق شنیده‌های مختلف، مشاور اقتصادی وزیر ارشاد و همچنین معاون هنری وزیر رایزنی‌های متعددی با چهره‌های شناخته شده مدیریت تئاتر برای حضور در اداره‌کل هنرهای نمایشی داشتند که هیچ کدام سرانجام و نتیجه‌ای نداشت.

انتصاب‌هایی پس از 4 ماه

بعد از گذشت 4 ماه از حضور علی مرادخانی در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تاریخ 17 دی‌ماه سال 92، طی 3 حکم جداگانه از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت یازدهم، حسین طاهری به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی، پیروز ارجمند به عنوان مدیرکل دفتر موسیقی و مجید ملانوروزی به عنوان مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی معاونت هنری منصوب شدند.

حسین طاهری که پیش از حضور در اداره‌کل هنرهای نمایشی در مقام تهیه کننده سینما و مدیر پخش در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی فعالیت داشت، بدون هیچ سابقه فعالیت و مدیریت در تئاتر به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی، حضور در عرصه هنرهای نمایشی ایران را تجربه کرد.

تغییرات ناگهانی در جشنواره تئاتر فجر سال 92

در همان روز یعنی 17 دی‌ماه سال 92، با حکم معاون هنری وزیر ارشاد اسماعیل عالی‌زاد دبیر سی و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از سمت خود برکنار شد و قادر آشنا که تا دقایقی قبل حسین طاهری را به عنوان جایگزین خود در اداره‌کل هنرهای نمایشی شناخته بود، به عنوان دبیر جشنواره سی و دوم تئاتر فجر منصوب شد. این در حالی بود که هنرمندان و اهالی تئاتر طی چندماه انتقادهایی را در قالب گفتگوهایی رسانه‌ای نسبت به عملکرد اسماعیل عالی‌زاد به عنوان دبیر جشنواره وارد کرده بودند، اما تنها 13 روز به زمان برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نسبت به رفع این گلایه‌ها اقدام شد.

این تغییر دیرهنگام در بدنه جشنواره، شرایط نامناسبی را برای کمیت و کیفیت سی و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر رقم زد.

روز دوشنبه 23 دی‌ماه 93 جلسه تودیع و معارفه قادر آشنا و حسین طاهری با حضور علی مرادخانی معاون هنری وزیر ارشاد در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد. در آن جلسه که هنرمندان تئاتری نظیر قطب‌الدین صادقی و حمیدرضا نعیمی نیز حضور داشتند، گلایه‌هایی به حضور حسین طاهری به عنوان مدیری که آشنایی با تئاتر ندارد وارد شد. 

معاون هنری وزیر ارشاد در آن مراسم خطاب به هنرمندان تئاتر گفت که بغض موجود در بین هنرمندان به دلیل این است که چند سال به خواسته‌های آن‌ها رسیدگی نشده است. وی در همان جلسه یادآور شد: قصد داریم شورای برنامه‌ریزی را شکل دهیم. بضاعت تئاتر ما به لحاظ نیروی انسانی فوق‌العاده است ولی باید هنرمندان در کنار هم قرار گیرند. این کار بر عهده خانه تئاتر است تا وفاق و همدلی را بین همه هنرمندان ایجاد کند. در حوزه معاونت هنری هسته اصلی برنامه‌ریزی را فعال‌تر نگاه می‌داریم و تعامل با کارشناسان بیشتر می‌شود.

مدیری که ثانیه‌ها برایش مهم بود!

نکته قابل توجهی که علی مرادخانی در مراسم تودیع و معارفه مدیرکل هنرهای نمایشی بر آن تأکید کرد این بود که آقای حسین طاهری سال‌ها در رسانه ملی فعالیت داشته و مدیر پخش نیز بوده است و برای مدیران پخش ثانیه‌ها مهم هستند و نباید آن‌ها را از دست داد، از این رو ثانیه‌ها در تئاتر هم برای ایشان مهم خواهد بود.

بعد از پایان جشنواره سی و دوم تئاتر فجر و ورود به سال 93 گلایه‌ها و انتقادهای هنرمندان تئاتر نسبت به عملکرد حسین طاهری مدیرکل جدید هنرهای نمایشی آغاز شد. یکی از گلایه‌های مطرح شده از سوی کارگردان‌ها با سابقه تئاتر این بود که مدیرکل هنرهای نمایشی از آن‌ها خواسته تا کارنامه فعالیت و کارهای نمایشی خود را ارائه دهند.

استعفای اتابک نادری از ریاست مجموعه تئاتر شهر که شنیده‌ها حاکی از آن بود که اختلاف سلیقه بین رئیس مجموعه تئاتر شهر و مدیرکل هنرهای نمایشی علت این استعفا بوده، اولین چالش‌های تئاتر در مدیریت جدید را رقم زد. پس از آن در 14 اردیبهشت‌ماه سال 93 پریسا مقتدی که به تازگی به عنوان رئیس تماشاخانه سنگلج منصوب شده بود، از سنگلج به تئاتر شهر فراخوانده شد و ریاست مجموعه را بر عهده گرفت.

مدیری با چند مشاور

حسین طاهری در انتصاب‌های خود سیداشرف طباطبایی، محمدهادی پروین و حسین میرطار را به عنوان مشاوران خود معرفی کرد و چندی بعد سیداشرف طباطبایی با استعفای ابراهیم گله‌دار زاده از انجمن هنرهای نمایشی ایران به عنوان رئیس این انجمن منصوب شد. انتصاب این مشاوران متعدد نارضایتی بدنه تئاتر را به دنبال داشت زیرا آنها معتقد بودند در شرایطی که تئاتر کشور با مشکل کمبود بودجه دست به گریبان است، حقوق این افراد از کجا تامین می شود البته آنها به نوع این انتخاب ها نیز انتقاد داشتند.

طاهری که بدون هیچ گفتگوی رسانه‌ای به فعالیت‌ها و انتصاب‌های خود ادامه می‌داد، رضا دادویی را به عنوان رئیس شورای نظارت و ارزشیابی اداره‌کل هنرهای نمایشی انتخاب کرد. عباس غفاری مدیر روابط عمومی اداره‌کل هنرهای نمایشی شد و بعد از کناره‌گیری شهرام کرمی از دبیری جشنواره تئاتر کودک و نوجوان، از سوی مدیرکل هنرهای نمایشی پیام دهکردی و مرضیه برومند به عنوان دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان و جشنواره تئاتر عروسکی منصوب شدند.

در نهایت 7 تیرماه بود که حسین طاهری به همراه دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان و دبیر جشنواره تئاتر عروسکی، اولین نشست رسانه‌ای خود را برگزار کرد و طی آن به صورت رسمی از برنامه‌ریزی برای تئاتر در سال 94 خبر داد و تأکید کرد که در سال 93 بودجه‌ای در اختیار اداره‌کل هنرهای نمایشی نیست تا بتواند برنامه ریزی داشته باشد.

در همان جلسه مرضیه برومند که دبیر جشنواره تئاتر عروسکی بود، در واکنش به جواب‌های نامشخص حسین طاهری مدیرکل هنرهای نمایشی به اصحاب رسانه‌ها از او خواستار پاسخگویی شفاف به رسانه‌ها شد. بعد از آن نشست رسانه‌ای اختلاف میان مدیرکل هنرهای نمایشی و دبیر جشنواره تئاتر عروسکی بالا گرفت تا حدی که مرضیه برومند پیش از برگزاری جشنواره، طی نامه‌ای به معاون هنری وزیر ارشاد خواستار پذیرش استعفای خود شد و دلیل آن را دخالت‌های بسیار حسین طاهری در امور جشنواره ذکر کرد.

حضور شهرام نوشیر در دفتر تئاتر خیابانی اداره‌کل هنرهای نمایشی و گلایه‌های متعدد هنرمندان تئاتر خیابانی از عملکرد این مدیر و افزایش گلایه‌های هنرمندان تئاتر از عملکرد مدیرکل هنرهای نمایشی و تقاضا از وزیر ارشاد برای رسیدگی به این امر، از جمله دیگر مواردی بودند که شرایط تئاتر ایران را بحرانی‌تر کردند.

با وجود انتقاد و گلایه هنرمندان تئاتر، علی مرادخانی همچنان بر حضور حسین طاهری به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی اصرار داشت و در 30 مهرماه سال 93 حسین طاهری را به عنوان عضو هیأت رسیدگی صدور پروانه مؤسسات هنری نیز منصوب کرد.

جشنواره سی و سوم تئاتر فجر نیز مانند سایر بخش‌های تئاتر در بلاتکلیفی به سر می‌بُرد و با تأخیری چندماهه در شهریورماه سال 93 اردشیر صالح‌پور به عنوان دبیر جشنواره منصوب شد. فصل پاییز 93 نیز حاشیه‌ها و انتقادهای هنرمندان تئاتر بیش از پیش شد و بازسازی نشدن اداره تئاتر، بازسازی ناگهانی مجموعه تئاتر شهر و نزدیک به زمان جشنواره فجر، مشخص نبودن بودجه تئاتر و قراردادهای گروه‌های نمایشی و اتفاق‌هایی نظیر استعفای مهدی شفیعی معاون مالی مدیرکل و حضور شهرام نوشیر در این مقام و سیدیونس آبسالان به عنوان رئیس تماشاخانه سنگلج بعد از چند ماه بلاتکلیفی، بر این حواشی افزود.

و ناگهان استعفا

مشخص نبودن بودجه جشنواره تئاتر فجر در کنار بالا گرفتن اختلاف نظر و سلیقه بین مدیرکل هنرهای نمایشی و معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ارائه نامه استعفای حسین طاهری به وزیر ارشاد ختم شد. استعفایی که در اولویت اول بیانگر یک تسویه حساب مدیریتی بود زیرا حسین طاهری مدیرکل هنرهای نمایشی که در انتصاب دیرهنگام دبیر جشنواره و انتشار با تأخیر فراخوان جشنواره و همچنین بلاتکلیفی گروه‌ها و برنامه‌های تئاتری نقش داشت، در لحظات واپسین و نزدیک به برگزاری جشنواره بار مسئولیت کمیت و کیفیت این رویداد تئاتری را به دوش نگرفت.

از سوی دیگر برگزاری جشنواره تئاتر فجر در سطح کیفی نامطلوب و واکنش‌ها و گلایه‌های متعاقب آن هم در کارنامه کاری حسین طاهری ثبت نمی‌شود. نکته دیگر اینکه در چنین شرایطی هیچ یک از چهره‌های موفق مدیریت تئاتر نیز حاضر نمی‌شوند که سکان اداره‌کل هنرهای نمایشی را بر عهده بگیرند که اولین خوان از هفت‌خوان آن، برگزاری جشنواره سی و سوم تئاتر فجر است که شرایط مطلوبی را به لحاظ برنامه ریزی و بودجه ندارد.

مردی که با رفتنش هم تئاتر را دچار تنش کرد

معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با انتخاب و انتصاب حسین طاهری به عنوان مدیرکل هنرهای و توجه نکردن به گلایه‌ها و انتقادهای جامعه تئاتری، یک سال پر از تنش و حاشیه را برای تئاتر ایران رقم زد، تنش‌ها و حاشیه‌هایی که تئاتر و جشنواره تئاتر فجر را قربانی خود کرد.

بعد از پذیرش استعفای حسین طاهری توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستور وزیر به معاون هنری خود این بود که تا انتخاب مدیرکل جدید سرپرستی برای اداره‌کل هنرهای نمایشی انتخاب و معرفی شود.

قرار است که در نهایت تا فردا سرپرست اداره‌کل هنرهای نمایشی مشخص شود اما اینکه معاون هنری برای انتخاب مدیرکل جدید هنرهای نمایشی، این بار به چه گزینه‌هایی فکر خواهد کرد، نکته قابل توجهی است که نمی‌توان به سادگی از آن عبور کرد. علی مرادخانی به عنوان معاون هنری نیازمند یک آینده‌نگری صحیح و در عین حال استفاده از نظرات کارشناسانه هنرمندانی است که دغدغه تئاتر را تنها در ظاهر و در حرف‌ها و صحبت‌های شعاری خود ندارند.

با توجه به شرایط فعلی تئاتر و با توجه به بودجه تئاتر در سال 94 که افزایش محسوسی نسبت به بودجه سال 93 نداشته، شرایط فعالیت برای مدیرکل جدیدی که سکان اداره‌کل هنرهای نمایشی را به دست می‌گیرد بسیار سخت خواهد بود. تئاتر و هنرمندان تئاتر نیز چشم‌انداز روشنی را با توجه به شرایط فعلی پیش روی خود نمی‌بینند و این روزها در انتظار اقدامی درست و کارشناسانه از سوی مدیرانی هستند که پیش از این تصمیم گیری قابل قبولی در کارنامه کاری خودشان در حوزه تئاتر نداشته‌اند.